Nosząc się co jakiś czas z napisaniem własnego tekstu osadzonego w Wielkiej Wojnie, jako pasjonat poznawania jej szpetnych detali, nie raz zadawałem sobie pytanie, czy w XXI wieku jest jeszcze miejsce na narrację osadzoną w okopach? Od strony filmowej, paradoksalnie, konflikt ten powraca zaskakująco często; w moim wręcz encyklopedycznym wpisie o zobaczonych filmach wielkowojennych, więcej niż połowa z nich powstała w bieżącym stuleciu. A literatura? Cóż, tu rzecz wydaje się trudniejsza. Bo jak stawać w szranki z legendarnymi „Na Zachodzie…
Sacrum i Profanum
Chyba już nigdy nie zapomnę tych ciepłych majowych dni, kiedy siedząc w rozklekotanym Ikarusie, pędziłem z os. Piastów na Nowy Kleparz, wertowałem stare wydanie „Edenu”, mojej pierwszej powieści Lema, jaką dane mi było przeczytać. Tych chwil i obrazków nie zapomnę nigdy, podobnie, jak autentycznego przerażenia, które wywołała we mnie ta powieść; pamięć jest jednak kapryśna – kiedy po latach ponownie sięgnąłem po pierwsze „dojrzałe” dzieło naszego najwybitniejszego futurologa (w ramach Roku Lema, który pozwoliłem sobie wydłużyć ponad kalendarzowe ramy), zdziwiło…
Przez długi czas „Faworyta” kojarzyła mi się wyłącznie z pełną emocji przemową Olivii Colman w trakcie odbierania przez nią oscara za pierwszoplanową rolę w tym właśnie filmie; wbrew pozorom, to ważne skojarzenie, ponieważ zestawienie „prawdziwej” Colman z jej rolą w „Faworycie” robi piorunujące wrażenie, dobitnie pokazując, że ten oscar należał się jej, jak „psu buda” (znak czasów, jak bardzo to porównanie wydaje się obecnie nieadekwatne!). „Faworyta”, jakkolwiek wystawnie odziana w szaty historyczne, co najwyżej z tą historią romansuje, zapożyczając z…
Ciężko polemizować z truizmem, że starość jest tyleż przerażająca, co oczywista. Z całym bagażem doświadczeń i wspomnień, przychodzi człowiekowi walczyć z coraz to większymi ograniczeniami, zarówno ciała, jak i umysłu. A w tle majaczy śmierć, coś pewnego, coś przerażającego, coś odwiecznego i odwiecznie nieznanego. Jest też starość walką z samotnością, bo nawet jeśli ma się to szczęście w postaci dzieci i wnuków bezinteresownie trwających gdzieś z boku, to brak rówieśników utrudnia zrozumienie, a uświadamia kres. O „Ojcu” Floriana Zellera myślałem…
„Oslo, 31 sierpnia” Joachima Triera, używając do tego wyjątkowo klasycznego języka, podejmuje problem zagubienia, tak znamienny dla naszych czasów; zagubienia, które ma niekiedy równie złożony charakter, jak miłość. Oto bowiem, mając zdrowie, wykształcenie, perspektywy i predyspozycje do zawodowych sukcesów, być może nawet talent, przechodzimy obok tych cech obojętnie, ponieważ c o ś nie pozwala cieszyć się życiem. Coś nie gra, coś nie pasuje. Jakby ktoś pozbawił nas zmysłu, a latami budowane postawy nie tylko okazywały się iluzją gotowego do życia…
„Nie patrz w górę” stał się w kręgach na poły inteligenckich (a czasami faktycznie w pełni inteligenckich) małym hitem końca 2021 roku; rzut okiem na obsadę (DiCaprio, Streep, Lawrence, Blanchett, a nawet Paul Atryda Timothée Chalamet), faktycznie sugerował hit, podobnie jak sama tematyka: oto bowiem w kierunku Ziemi zmierza kometa o średnicy dziesięciu kilometrów, co w prostym rozrachunku oznacza tylko jedno: zagładę planety. Od razu przychodzi na myśl “Armageddon” z 1998 roku, ba, „Nie patrz w górę” nawet puszcza do niego…
Niewiele jest w dziejach kina produkcji, które niejako na nowo definiują gatunek, olśniewając widza czy to w aspekcie wizualnym, czy poprzez nieznane wcześniej zabiegi fabularne. Są to każdorazowo filmy – „pomniki”, do których odwołuje się przy recenzjach późniejszych filmów; przywołuje się pamiętne kadry, scenografię, dialogi i cały koncept artystyczny. Wątpię, żeby w przypadku „Magnatów i Czarodziei” było podobnie, ponieważ wątpię, by jakakolwiek inna produkcja była zdolna choćby w niewielkim stopniu dorównać temu arcydziełu. Już pierwsze, odczytane na początku filmu przez…